Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου “Εδώ ήταν η Τροία μου!” στην Κομοτηνή, την Πέμπτη 29 Μαρτίου, συνέντευξη στη Νατάσσα Βαφειάδου (Ραδιόφωνο Παρατηρητής)

Share

Share

Δείτε περισσότερα στο: http://www.paratiritis-news.gr/

Η παρουσίαση του νέου βιβλίου, του 7ου κατά σειρά, του κ. Δημήτρη Βλάχου, Σχολικού Συμβούλου Φιλολόγων Ροδόπης, με τίτλο «Εδώ ήταν η Τροία μου! Τόποι στοχασμού της ανθρώπινης κατάστασης Όμηρος – Μιγκέλ Ντε Θερβάντες – Αλμπέρ Καμύ – Θουκυδίδης – Γιώργος Σεφέρης» θα πραγματοποιηθεί σήμερα στην Κομοτηνή με πρωτοβουλία του Δημοκριτείου Βιβλιοχαρτοπωλείου. Συγκεκριμένα η βιβλιοπαρουσίαση θα λάβει χώρα στο καφέ – μπαρ Οχτώ στις 19.30. Το βιβλίο θα παρουσιάσουν οι Δημήτρης Τζελέπης, φιλόλογος 1ου ΓΕΛ Κομοτηνής, Μαρία Αλεξίου, φιλόλογος Μειονοτικού Γυμνασίου – Λυκείου Κομοτηνής, Ιγνάτης Χουβαρδάς, φιλόλογος ιεροσπουδαστηρίου Κομοτηνής.

Λίγες ώρες πριν την βιβλιοπαρουσίαση και τα όσα έχουν να καταθέσουν για το βιβλίο οι συνάδελφοί του, ο κ. Δημήτρης Βλάχος βρέθηκε στα στούντιο του «Ραδιοφώνου του Παρατηρητή» καταθέτοντας τις δικές του σκέψεις γύρω από το βιβλίο, τις αφορμές και τα αίτια που τον οδήγησαν στη συγγραφή του. η συζήτησε βέβαια δεν περιορίστηκε μοναχά στην ιδιότητα του κ. Βλάχου ως συγγραφέα, αλλά με αφορμή τα όσα εξέθεσε για το βιβλίο, επεκτάθηκε και στην έτερη ιδιότητα του, αυτή του εκπαιδευτικό, παραθέτοντας τις σκέψεις του για την παιδεία και την εκπαιδευτική διαδικασία.

Δημήτρης Βλάχος όμως αναλυτικά…

ΠτΘ: Θέλουμε να μας δώσετε μια πρώτη εικόνα των όσων θα παρουσιαστούν την προσεχή Τετάρτη με αφορμή το τελευταίο σας βιβλίο. Είναι το έβδομο αν δεν κάνω λάθος…
Δ.Β.: Είναι το έβδομο, αλλά μπορεί να είναι και το πρώτο, αν το δει κάποιος από μια άλλη οπτική. Νομίζω ότι ισχύει αυτό που έχουν πει και οι επαγγελματίες συγγραφείς, ότι ο καθένας που γράφει, έχει ένα βασικό θέμα που τον απασχολεί.  Αυτό το θέμα το δίνει σε πάρα πολλές παραλλαγές. Από αυτή την άποψη είναι το πρώτο, γιατί η παραλλαγή είναι κάτι καινούργιο.  Από την άλλη βέβαια είναι και το τελευταίο σε σχέση με τα προηγούμενα. Είναι αυτά τα περίεργα που βρίσκονται όμως μέσα στη ζωή μας, που σπάνε αυτή τη γραμμή αντίληψης του χρόνου. Δηλαδή, έχουμε μάθει να τα βάζουμε όλα σε μια σειρά. Λέμε αυτό που ήταν χθες, αυτό που είναι σήμερα, αυτό που είναι αύριο, τα βάζουμε δηλαδή σε μια αριθμητική σειρά, λέμε το έβδομο βιβλίο, έχουμε όμως εμπειρία και από μια άλλη πραγματικότητα, η οποία καταργεί αυτή τη γραμμικότητα του χρόνου, καταργεί αυτή τη γραμμικότητα που έχει να κάνει με την ποσοτική αριθμητική διάσταση. Άρα, κάποιο μπορεί να είναι το τελευταίο, μπορεί να είναι και το πρώτο, να είναι και τα δύο παρόντα μαζί σε ένα.

Το πρώτο άρθρο που έχω δημοσιεύσει ήταν το «Σεφέρης, Νίτσε, Χάιντεγκερ», το 2010. Έπειτα ακολούθησαν δυο βιβλία που εκδόθηκαν από τη Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης, «Το βλέμμα», μια οντολογία του βλέμματος, «Το κόκκινο», μια ποιητική του κόκκινου, είχε τίτλο «Ένα χαστούκι από παπαρούνες», από ένα στοίχο του Ελύτη. Μετά στις εκδόσεις «Ρώμη» ακολούθησαν άλλα τέσσερα βιβλία, δυο επιστημονικά-ιστορικά, είναι και το αντικείμενό μου αυτό, το ένα έχει να κάνει με τις ρίζες του γλωσσικού εθνικισμού και το άλλο έχει να κάνει με τον εθνικισμό στα Βαλκάνια. Ακολουθεί μια νουβέλα στοχαστική υπό τον τίτλο «Fontanero», και το τελευταίο είναι το «Εδώ ήταν η Τροία μου». Αν ήθελα να δώσω στο στίγμα μου θα έλεγα ότι ο χώρος μου είναι εκεί όπου συναντιέται η ποίηση με τη φιλοσοφία, αν και αυτό ακούγεται λίγο τερατώδες, γιατί η μεν φιλοσοφία κλίνει προς το στοχασμό, την αφαίρεση, τη διάνοια, ενώ η ποίηση κλίνει προς την άλλη πλευρά. Εδώ ακολουθώ το πρόταγμα του Νίτσε που ήθελε να είναι φιλόσοφος-ποιητής. Να σμίξουν αυτά τα δύο.

«Η βασική ιδέα που οδήγησε στη σύλληψη αυτού του βιβλίου είναι η αποκάλυψη του νοήματος των τόπων»

ΠτΘ: Στο βιβλίο αυτό βάζετε σε μια ανοιχτή συνομιλία διαφορετικές προσωπικότητες από τον χώρο των γραμμάτων και των τεχνών, όπως τον Όμηρο με τον Αλμπέρ Καμύ, που για κάποιους θα μπορούσαν να είναι δυο ασύνδετες προσωπικότητες. Πόσο δύσκολο είναι να γίνει αυτό και επίσης φοβηθήκατε ποτέ την κριτική του μη επιτυχημένου αποτελέσματος;
Δ.Β.: Πάντοτε η κριτική είναι ευπρόσδεκτη γιατί μας βοηθάει να πάμε παραπέρα, αρκεί να στηρίζεται σε βαθιά γνώση. Αυτό που κάνω δεν είναι κάτι καινούργιο. Δάσκαλοί μου σε αυτό που κάνω είναι ο Σεφέρης, ο Ελύτης, τα δοκίμιά τους, αλλά και άλλοι θεωρητικοί, όπως ο Τζορτζ Στάινερ, ή άλλοι που γράφουν τέτοια δοκίμια ελεύθερου στοχασμού όπως Αϊζάια Μπερλίν και συνεχίζουν μια μακρά παράδοση στο δοκίμιο. Με τον τίτλο αυτό του βιβλίου «Εδώ ήταν η Τροία μου», ήθελα να δείξω ότι ο τόπος παράγει νόημα. Ο τόπος παράγοντας και δίνοντας νόημα αμέσως γίνεται ανθρώπινος, εξανθρωπίζεται. Αυτός που καθιστά τον χώρο, τον εξανθρωπίζει και τον κάνει τόπο με νόημα είναι ο ποιητής και ο στοχαστής. Η βασική ιδέα που οδήγησε στη σύλληψη αυτού του βιβλίου είναι η αποκάλυψη του νοήματος των τόπων.

Παίρνω παραδειγματικά τρεις τόπους, το ακρογιάλι, το ποτάμι και την εκκλησία του δήμου, που είναι ένας χώρος γεωγραφικός, αλλά και τόπος. Θέλω να δείξω ότι κάποια πράγματα εμπνέονται σε συγκεκριμένους χώρους για να γίνουν αυτοί οι τόποι. Για το ακρογιάλι, παίρνω δύο ακρογιάλια. Το ακρογιάλι του Ομήρου, με μια παραδειγματική σκηνή, όπου ο Αχιλλέας έχοντας δεχτεί την προσβολή από τον Αγαμέμνονα, αποσύρεται και πηγαίνει στο ακρογιάλι, όπου εκεί συναντούσε πάντοτε τη μάνα του, η οποία ήταν θαλάσσια θεότητα. Στο σημείο αυτό που η θάλασσα σμίγει με τη στεριά, ο Αχιλλέας παίρνει τη μεγάλη απόφαση να πεθάνει για να κερδίσει τη δόξα, και να κάνει το χρέος του. Άρα στο ακρογιάλι συναντάει ο ήρωας το πεπρωμένο του.  Σε ένα άλλο ακρογιάλι στη Βαρκελώνη, έχουμε έναν άλλο ήρωα ή αντιήρωα, όπως είναι ο Δον Κιχώτης, όπου αυτός εκεί συναντάει το δικό του πεπρωμένο, σε μια μονομαχία που αντιμετωπίζει τον Ιππότη της Λευκής Σελήνης. Αν ο Δον Κιχώτης νικούσε τότε είχε δικαίωμα να πάρει τη ζωή του αλλουνού. Αν όμως έχανε θα έπρεπε να αρνηθεί την ομορφιά της Δουλτσινέας του, θα έπρεπε να παρατήσει τα έργα της ιπποσύνης και να αποσυρθεί στο χωριό του. Όπως γίνεται συνήθως γελοιοποιείται ο Δον Κιχώτης, χάνει τη μονομαχία και στο τέλος βρίσκεται με το κοντάρι του αντιπάλου πάνω από το λαιμό του στη μειονεκτική θέση να αρνηθεί την ομορφιά της Δουλτσινέας και να πάει πίσω. Εκείνος απαντά ότι θα αφήσει τα έργα της ιπποσύνης,  αλλά την ομορφιά της Δουλτσινέας δεν μπορεί να την αρνηθεί. Προτιμά το θάνατο από την άρνηση του ιδεώδους. Ο Αχιλλέας σε εκείνο το ακρογιάλι συναντά το πεπρωμένο του και επιλέγει το θάνατο για να κερδίσει την αιωνιότητα αλλά και ο Δον Κιχώτης, ο αντιήρωας, προτιμά το θάνατο από το να αρνηθεί την ομορφιά της Δουλτσινέας. Εκείνο που συνδέει αυτούς τους δύο είναι η συνάντηση με το πεπρωμένο. Το πεπρωμένο τοποθετείται σε ένα συγκεκριμένο χώρο, το ακρογιάλι.

Άρα κάποια πράγματα γίνονται στα ακρογιάλια. Δεν τα νοιώθουμε όλοι αλλά τα νοιώθουν οι ποιητές, τα νοιώθουν οι στοχαστές, γιατί αυτοί βλέπουν αυτά που δεν βλέπουν οι άλλοι κι έπειτα τα δίνουν σε εμάς και μαθαίνουμε να βλέπουμε το ακρογιάλι ως κάτι που είναι γεμάτο με νόημα.

«Η σκέψη προϋποθέτει μια μοναξιά γεμάτη»

ΠτΘ: Λέτε μεταξύ άλλων ότι ο στοχασμός και η ποίηση δεν ανήκουν στα χρήσιμα, ωστόσο γράφετε ότι είναι απαραίτητα για να ζήσουμε ανθρώπινα για να αποκτήσουμε εκείνες τις «ποιότητες», έτσι ώστε να στοχαστούμε  για τη σημερινή ανθρώπινη κατάσταση και για όλα τα ανθρώπινα από τα οποία περιστοιχιζόμαστε και βιώνουμε σήμερα.
Δ.Β.: Σήμερα μιλάμε πολύ, επίσης σπάμε το κεφάλι μας με πάρα πολλά πρακτικά, χρήσιμα πράγματα. Σήμερα επίσης δεν μένουμε μόνοι. Η σκέψη είναι ακριβώς στους αντίποδες. Η σκέψη προϋποθέτει μια μοναξιά γεμάτη, όχι άδεια. Η σκέψη προϋποθέτει μια αρχοντιά, μια ελευθερία, μια γενναιοδωρία, που σε κάνει να μην ασχολείσαι μόνο με ό,τι αποφέρει άμεσα ένα αποτέλεσμα μετρήσιμο που αποτιμάται σε χρήμα, σε τηλεθέαση, σε οτιδήποτε τέτοιο. Η σκέψη δεν έχει να κάνει με αυτό που σήμερα βασανίζει το μυαλό ή την πένα πολλών. Ήθελα να δείξω εδώ ότι και το άχρηστο δηλαδή εκείνο που δεν αποφέρει άμεσα χρήμα, δόξα, τηλεθέαση, είναι απαραίτητο στη ζωή μας, για να τη ζήσουμε.

ΠτΘ: Ο βασικός στόχος που θέλετε να εξυπηρετεί το βιβλίο είναι το να φτάσει κανείς στον ανθρώπινο στοχασμό, σκεπτόμενος τον κόσμο ως κάτι καλύτερο, από τον υφιστάμενο; Επίσης, μας εξηγήσατε για τα ακρογιάλια, υπάρχουν όμως σήμερα προνομιακοί τόποι στοχασμού για την ανθρώπινη κατάσταση;
Δ.Β.: Μιλάω για μια γεμάτη μοναξιά. Είναι αυτή η αναγκαιότητα απόσυρσης στον εαυτό μας, όχι με την έννοια ενός εγωισμού ή ενός “αυτισμού”, αλλά της δυνατότητας να ακούσουμε τη σιωπή γύρω μας, της  απομάκρυνση από το θόρυβο.  Είναι αυτό που είπε ένας γάλλος φιλόσοφος, ο Αλέν Μπαντιού, ότι δηλαδή όλοι τρέχουμε σήμερα. «Στους φοιτητές μου λέω, επιβραδύνετε. Έχουμε ανάγκη σήμερα, από ένα χρονικό καταφύγιο, όπου εκεί θα μπορούμε να βρούμε τον εαυτό μας» είπε συγκεκριμένα. Άρα αυτοί οι προνομιακοί τόποι στοχασμού, είναι εσωτερικοί και μας επιτρέπουν να δούμε με μια άλλη ματιά τον εξωτερικό χώρο και να τον καταστήσουμε χώρο με νόημα, δηλαδή τόπο. Να τον κάνουμε δικό μας, να το αφομοιώσουμε.

«Τα κείμενα δίνουν το έναυσμα, ωστόσο όσο “προπονημένη” είναι η ψυχή του εκπαιδευτικού, τόσο επιτελεί το ρόλο του»

ΠτΘ: Όπως εσείς εμπνευστήκατε από τους στοχαστές με τους οποίους «συνδιαλέγεστε» στο βιβλίο  για να το γράψετε, σίγουρα ο στοχασμός και η σκέψη είναι ένα προσωπικό ζήτημα. Δεν θα έπρεπε οι δάσκαλοι, οι καθηγητές, να δίνουν στα παιδιά το έναυσμα για να μπαίνει σε όλη αυτή τη διαδικασία της διαφορετικής σκέψης;
Δ.Β.: Αυτό που κάνετε εσείς εδώ δείχνει ότι δίνετε βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Άρα αυτό που κάνετε το κάνουν και οι εκπαιδευτικοί. Μέχρι σήμερα, αλλά και αύριο, θα μπαίνει μια ψυχή μέσα στην τάξη και θα κάνει μάθημα, θα βγαίνει στο ραδιόφωνο και θα μιλάει. Αυτή η ψυχή, πρέπει να γυμνάζεται όσο περισσότερο μπορεί και να μην καταφεύγει στον απομονωτισμό. Θεωρώ ότι κάποτε πρέπει να αποσύρεται κάποιος και να ετοιμάζεται για το άλμα, διότι ο χώρος μας δεν είναι έξω από την παλαίστρα, είναι μέσα, αλλά πριν αποσύρεσαι και κάνεις την προπόνησή σου. Το έχεις ανάγκη εσύ αλλά και οι άλλοι σε έχουν ανάγκη να βγαίνεις φρέσκος από αυτή τη δημιουργική μοναξιά σου. Γίνονται πράγματα μέσα στις τάξεις και ευτυχώς έχουμε και τα κείμενα να στηριχτούμε. Κάποτε έρχεται και σε τραβάει το ίδιο το κείμενο, όπως το ακρογιάλι σε τραβάει και σου λέει εδώ πρόσεξε, κάτι γίνεται. Τα κείμενα λοιπόν που διδάσκονται και είναι μέσα δίνουν το έναυσμα. Από κει και πέρα, όσο περισσότερο προπονημένη η ψυχή του δημοσιογράφου, του εκπαιδευτικού, τόσο επιτελεί το ρόλο του. Ο Σωκράτης λέει «εγώ είμαι η αλογόμυγα που ξυπνώ το νωθρό άλογο που είναι ο αθηναϊκός δήμος».  Έτσι ήταν πάντα ο δήμος. Ο λαός αυτό είναι. Αλλά χρειάζεται κι ένας Σωκράτης που να μην τον αφήνει σε ησυχία.