“Οικο – λογική η εκπομπή. Ας ακούσουμε λοιπόν προσεκτικά το όνομά της για να καταλάβουμε και την ουσία της. Ας ακούσουμε την παύση ανάμεσα στα δυο συνθετικά της λέξης: οικος – λογική.
Λογική< Λόγος είναι η σκέψη που βρίσκει την έκφρασή της, σκέψη που φανερώνεται με την ανάσα μας, Λόγος είναι η σκέψη που ανασαίνει. Η σκέψη είναι δυο ειδών υπολογιστική και διαλογιστική. Υπολογιστική (μαθηματικά) – διαλογιστική (ο φιλοσοφικός στοχασμός) .
Aurora australis (Νότιο σέλας), φωτογραφία από δορυφόρο
O σκεπτόμενος λόγος , η εκφρασμένη δηλαδή με λέξεις σκέψη, είναι ένας δρόμος, μια πορεία , μια ιχνηλασία. Με τη σκέψη ακολουθούμε τα ίχνη, τα χνάρια εκείνα που μας οδηγούν κάπου. Πού μας οδηγούν τα χνάρια του στοχασμού μας πάνω στις λέξεις; Μας οδηγούν στον οίκο, στο σπίτι μας. Ας στοχαστούμε τις λέξεις για να επιστρέψουμε στο σπίτι μας. Οικο – λογική είναι η ιχνηλασία μας.
Στοχαζόμενοι πάνω στις λέξεις επιστρέφουμε στο σπίτι. Ποιο είναι το σπίτι μας; Θα το αφήσουμε ανοιχτό αυτό το ερώτημα. Πάντως το σπίτι είναι ο προορισμός μας, χώρος όπου νιώθουμε οικειότητα. Εκεί νιώθουμε άνετα, γιατί εκεί βρίσκουμε τον εαυτό μας.
Οικο – λογική η εκπομπή και εορταστική σήμερα. Εορταστική γιατί σήμερα παραμονή Χριστουγέννων είναι γιορτή της αγάπης. Αυτό σημαίνει ότι η αγάπη έχει την τιμητική της. Αυτό δεν θα το ξεχάσουμε.
Οικο – λογική η εκπομπή μας λοιπόν και ακολουθώντας με τη σκέψη τα χνάρια που αφήνουν οι λέξεις θα επιστρέψουμε στο σπίτι. Ποιο είναι το σπίτι μας, θα φανεί στο τέλος της εκπομπής, αρκεί εμείς να βαδίσουμε υπομονετικά τον δρόμο που θα μας οδηγήσει εκεί, στο σπίτι. Σκέπτομαι σημαίνει βαδίζω με προορισμό το σπίτι μας. Ας πάρουμε λοιπόν τα χνάρια…
[…]
Επανερχόμαστε στη απορία μας: Πώς μπορούμε να καταλάβουμε όχι μόνο ένα κείμενο, έναν άνθρωπο, μια πράξη, αλλά το σπουδαιότερο, πώς μπορούμε εν τέλει να καταλάβουμε το μυστήριο όπου το συναντούμε; Τι σημαίνει εδώ «καταλαβαίνω»;
“Ας ακούσουμε τον ποιητή:
«Συχνά, συμβαίνει να μην καταλαβαίνω τι λέω, και όμως αυτό ν’ ανταποκρίνεται ακριβώς σε ό,τι αισθάνομαι. Το ίδιο, έχω την υποψία, συμβαίνει για τις σχέσεις μας με τη Γη. Όσο την καταλαβαίνουμε, απλώς βρίσκουμε, σκάβοντας μέσα της, διάφορα χρήσιμα μεταλλεύματα. και πάλι, μόνο εάν στο αναμεταξύ μια ξαφνική δόνησή της δε μας καταστρέψει. Λίγο εντούτοις εάν της αφεθούμε χωρίς οπισθοβουλία, τη βλέπουμε να μας αγκαλιάζει και να μας σηκώνει ψηλά, σαν πελώριος γαλάζιος άγγελος. Κι ό,τι που ετοιμαζόμουνα –χωρίς άλλα επιχειρήματα – να το πω». [Ελύτης, Εν Λευκώ, Τα μικρά Έψιλον, ε , Ιmago Terrae, σελ. 230]
Ας στοχαστούμε πάνω στη σκέψη του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη για το νόημα του ρήματος «καταλαβαίνω» σε σχέση με το ρήμα «αισθάνομαι».
Η σκέψη του διακρίνει δυο δρόμους κατανόησης του κόσμου, της Γης στην προκειμένη περίπτωση. Ο πρώτος δρόμος δηλώνεται με το ρήμα «καταλαβαίνω», διευκρινίζεται όμως η σημασία του πολύ περιοριστικά, καθώς αναφέρεται μόνο σε μια χρησιμοθηρική «κατανόηση». Σ’ αυτήν την κατανόηση στεκόμαστε αντιμέτωποι εμείς και ο κόσμος, η Γη μας. Εμείς είμαστε το υποκείμενο, και η γη το έξω και απέναντι σε μας αντικείμενο. Μεταξύ μας υπάρχει άβυσσος. Μας ενδιαφέρει μόνον να αποσπάσουμε από αυτήν χρήσιμα μεταλλεύματα, όπως λέει ο κι ο ποιητής, δεν μας ενδιαφέρει το μυστήριο της Γης που απευθύνει την κλήση του σε όλο μας το Είναι. Η θάλασσα μας ενδιαφέρει μόνο για να διακινούμε εμπορεύματα και να ψυχαγωγούμε τουρίστες. Το ποτάμι μας ενδιαφέρει μόνο για το φράγμα που θα επιτρέψει την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Ο ουρανός δεν έχει τίποτε άλλο να μας πει παρά μόνο να μας θυμίζει ότι υπάρχει για να χρησιμοποιείται από τις αεροπορικές εταιρείες. Όταν «καταλαβαίνουμε» μ’ αυτόν τον τρόπο τον κόσμο, τότε βρισκόμαστε μακριά από την αλήθειά του. Δεν κατανοούμε την ουσία του. Δεν νιώθουμε ότι ζούμε εντός του κόσμου, κι αυτό σημαίνει ότι δεν βιώνουμε το μυστήριό του, το μυστικό του. Για να γίνει αυτό πρέπει να ανοιχτούμε στα βαθιά”.
Δήμητρης Βλάχος
24 Δεκεμβρίου 2010, Παραμονή Χριστουγέννων, πολιτιστικό ραδιόφωνο της Φιλοπρόοδης Ένωσης Ξάνθης. Μια ραδιοφωνική εκπομπή -“Οικο-λογική”-ελεύθερου στοχασμού πάνω στη σημασία της λέξης κατάληψη – κατανόηση, τότε επίκαιρη λόγω των καταλήψεων στα Λύκεια, σήμερα όμως καίρια ως άσκηση στοχασμού πάνω στη σημασία των λέξεων που θέλουμε να έχουν ακόμη νόημα. 4 χρόνια μετά επιστρέφουμε σε εκείνη την εκπομπή στοχαστικής δοκιμής, που φυσικά συνοδεύεται από μουσική μέσα στο εορταστικό χριστουγεννιάκτικο κλίμα των ημερών τότε. Κάθε επιστροφή, σε ό,τι αφορά την σκέψη, είναι μια καινούργια αρχή.
Για να ακούσετε ηχογραφημένη ολόκληρη τη ραδιοφωνική εκπομπή: