Η εξημέρωση του ανθρώπου μια νύχτα με πανσέληνο
Μια αλλόκοτη κριτική του ανθρωπισμού
Μέρος 1ο: Το Βιβλίο των Γατών
Στη μνήμη του Νέμο,
2018-2024
Η εξέλιξη του ανθρώπινου γένους, ο πολιτισμός του δηλαδή, κρίθηκε μια νύχτα του καλοκαιριού με πανσέληνο. Πότε και πού ακριβώς έλαβε χώρα αυτό το γεγονός δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα. Επίσης, δεν γνωρίζουμε αν συνέβη όντως στο παρελθόν ή συμβαίνει κάπου τώρα ή θα συμβεί σε μια πανσέληνο στο μέλλον. Το αναφέρει όμως σε ένα κεφάλαιό του Το Βιβλίο των Γατών που βρέθηκε στην αρχαία αιγυπτιακή πόλη Βούβαστι της Κάτω Αιγύπτου. Εκεί, σ’ αυτή την ιερή πόλη των γατών, ανακαλύφθηκαν και οι πάπυροι σε δημώδη αιγυπτιακή ιερογλυφική γραφή που αποτελούν μια περίληψη του αρχικού Βιβλίου. Η συγγραφή του χαμένου πρωτότυπου Βιβλίου των Γατών τοποθετείται την περίοδο του Αρχαίου Βασιλείου (2575-2150 π.Χ.), ενώ οι πάπυροι της περιληπτικής του απόδοσης είναι πολύ μεταγενέστεροι (2ος αιώνας π.Χ.), σύγχρονοι σχεδόν με τη στήλη της Ροζέτας. Αυτό που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι ότι Το Βιβλίο των Γατών ήταν ιδιαίτερα αγαπητό στους κύκλους του ιερατείου αυτής της αιγυπτιακής πόλης, όπου και λατρευόταν με μεγαλοπρέπεια η γατόμορφη θεά Βαστέτ.
Το Βιβλίο, σύμφωνα πάντα με την περιληπτική του απόδοση που έχει σωθεί, αφηγείται την ιστορία του κόσμου μέσα από τα μάτια των γατών. Η ιστορία του ανθρώπου αποτελεί μόνο ένα σύντομο κεφάλαιο της συνολικής αφήγησης, το οποίο και χαρακτηρίζεται ως «ευτυχώς μια σύντομη παρένθεση στην ιστορία της δημιουργίας και της ζωής στο σύμπαν». Ο συγγραφέας ή οι συγγραφείς του Βιβλίου πρέπει να ανήκαν στην τάξη του ιερατείου της θεάς Βαστέτ, γι’ αυτό και η θέση των γατών και ο ρόλος που τους αποδίδεται στη σωτηρία του πλανήτη είναι κομβικής σημασίας στην ερμηνεία και κατανόηση του κόσμου. Πρόκειται για μια αιλουροειδή κοσμολογία και θεολογία εξολοκλήρου μη ανθρωπιστική.
Θα λέγαμε ότι η γάτα, σύμφωνα πάντα με τη μετάφραση στα αγγλικά της περίληψης του Βιβλίου, αποτελεί σύμβολο και έκφραση της συμπαντικής φύσης, που μέσα από τη γατίσια ματιά μας προσφέρει μια τελείως διαφορετική, μη ανθρωποκεντρική εικόνα του κόσμου αλλά και του ίδιου του ανθρώπου. Έτσι ο άνθρωπος παρουσιάζεται στο Βιβλίο των Γατών απλά και μόνο ως ένα αδιάφορο για την ιστορία του σύμπαντος ζώο. Δεν του αποδίδεται μάλιστα τίποτε θεϊκό ή πνευματικό και καμία σοβαρή ανώτερη αποστολή στο σχέδιο σωτηρίας του πλανήτη. Ο άνθρωπος περισσότερο παίζει τον ρόλο του κομπάρσου σε ένα σενάριο που το έχουν γράψει οι γάτες και μέσω αυτών η θεά Βαστέτ. Η παρουσία του ανθρώπου και η εξέλιξή του πάνω στη γη χαρακτηρίζεται ρητά στους παπύρους ως καταστροφική για τα άλλα ζώα αλλά και τη ζωή την ίδια στον πλανήτη. Η εξάπλωση του ανθρώπου στη γη και ο πολιτισμός του αποτελούν, σύμφωνα πάντα με την περίληψη του χαμένου για μας Βιβλίου των Γατών, ένα σχέδιο του σύμπαντος το οποίο συνέλαβαν και έθεσαν σε εφαρμογή οι γάτες μια νύχτα με Πανσέληνο. Και πίσω από αυτές η θεά Βαστέτ. Οι άνθρωποι, σύμφωνα με αυτό το σχέδιο της γατόμορφης θεάς, από άγρια ζώα που ήταν θα έπρεπε να εξημερωθούν, δηλαδή να δημιουργήσουν πολιτισμό. Αυτός ο πολιτισμός τους όμως θα οδηγούσε τελικά στην εξαφάνιση των περισσότερων ζωικών ειδών, αλλά και στην καταστροφή και ερήμωση του φυσικού περιβάλλοντος του πλανήτη γενικότερα. Μέσα από αυτή την περιβαλλοντική καταστροφή θα γεννιόταν ενός καινούργιος ισορροπημένος όχι ανθρώπινος κόσμος, που θα λειτουργούσε σύμφωνα με τις αρχές της αιλουροειδούς φυσιοκρατικής φιλοσοφίας και σύμφωνα με τη διδασκαλία του ιερατείου της γατόμορφης θεάς. Όσοι άνθρωποι θα προσχωρούσαν στη λατρεία της θεάς, εγκατέλειπαν τις ηγεμονικές τους ανθρωπιστικές φιλοδοξίες και εφάρμοζαν τις αρχές και τις πρακτικές της αιλουροειδούς θρησκείας της Βαστέτ, θα θεραπεύονταν από την «αρρώστια» του ανθρωπισμού και θα ζούσαν μια αρμονική ζωή με τα άλλα ζωικά είδη, την οργανική και ανόργανη φύση.
Ανάγλυφο της θεάς Βαστέτ (Βούβαστις, Κάτω Αίγυπτος)
Στη μετα-ανθρωπιστική και μετα-ανθρώπινη νέα αιλουροειδή εποχή, που οραματιζόταν το ιερατείο της Βαστέτ, οι εναπομείναντες άνθρωποι δεν θα ξεχώριζαν από τη φύση ως μεμονωμένα άτομα έξω από αυτή, αλλά θα ήταν ένα με αυτήν. Δεν θα θεωρούσαν ότι η φύση τους δόθηκε για να την εκμεταλλεύονται σύμφωνα με τις ορέξεις τους κατά το ανθρωποκεντρικό ρητό της Γενέσεως (κεφ. 9.7) «ὑμεῖς δὲ αὐξάνεσθε καὶ πληθύνεσθε καὶ πληρώσατε τὴν γῆν, καὶ κατακυριεύσατε αὐτῆς…» [«Σεις δε αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και γεμίσατε όλην την γην και γενήτε κύριοι αυτής», ερμηνευτική απόδοση Ιωάννη Θ. Κολιτσάρα]. Αυτά, επίσης, που παραδεχόμαστε ως θεμέλια του ανθρώπινου πολιτισμού, δηλαδή η οικογένεια, η θρησκεία, η ανθρωπιστική ηθική, η πολιτική και κοινωνική οργάνωση όπως τις έχουμε γνωρίσει μέχρι σήμερα, δεν θα έχουν πια θέση στη μετανθρώπινη ιστορία του πλανήτη. Μόνο η επιστήμη, αποκαθαρμένη όμως από τις ανθρωπιστικές προκαταλήψεις και τα στερεότυπα περί πρωτοκαθεδρίας του ανθρώπου σε βάρος των άλλων μορφών ζωής του, θα εξακολουθεί να υφίσταται και να αναπτύσσεται ελεύθερα. Γιατί, σύμφωνα με την αιλουροειδή επιστημολογία, η καθαρή από ανθρώπινες επιθυμίες και στρεβλώσεις επιστήμη είναι συμπαντικό αγαθό που ευνοεί την ελεύθερη ανάπτυξη όλων των μορφών ζωής και την ισορροπία στον πλανήτη. Ο άνθρωπος στη μετα-ανθρώπινη εποχή, σύμφωνα πάντα με την αλλόκοτη αιλουροειδή κοσμολογία της Βαστέτ και του ιερατείου της, δεν θα είναι αφέντης της γης ούτε καν διαχειριστής της, απλά θα είναι ένας κρίκος ισότιμος με όλες τις άλλες μορφές ζωής.
Το πώς πάρθηκε τώρα η απόφαση από τις γάτες μια νύχτα με πανσέληνο για την εξημέρωση του ανθρώπου, αλλά και όλες τις άλλες λεπτομέρειες αυτού του κορυφαίου για τον ανθρώπινο πολιτισμό συμβάντος, θα εκθέσουμε στη συνέχεια. Όμως σας προειδοποιούμε. Όσοι δεν αντέχουν μια μη ανθρωποκεντρική (θρησκευτική ή εκκοσμικευμένη) αφήγηση και ερμηνεία του ανθρώπινου πολιτισμού ως μια σπειροειδή ανοδική τροχιά συνεχούς προόδου, καλό θα είναι να επαναπαυτούν στις θρησκευτικές, τις κοσμικές, τις πολιτικές και τις «επιστημονικές» τους βεβαιότητες και να μην σκανδαλιστούν, διαβάζοντας αυτήν την προσβλητική και απαξιωτική για το μεγαλείο του ανθρώπινου είδους αφήγηση του Βιβλίου των Γατών.
Άλλωστε, η πανσέληνος και οι γάτες, όταν συνδυάζονται με τον ρεμβασμό της καλοκαιρινής νύχτας, δημιουργούν ένα αίσθημα αβεβαιότητας, ανασφάλειας, απατηλού ονείρου με ανοιχτά μάτια, και γιατί όχι, γοητευτικής εξαπάτησης, τελικά. Αν προσθέσουμε μάλιστα στην παραπάνω επιφύλαξη ότι το αρχικό πρωτότυπο Βιβλίο των Γατών έχει χαθεί και εμείς περιοριζόμαστε στην περιληπτική του απόδοση σε μια πολύ νεότερη μορφή της αιγυπτιακής ιερογλυφικής γραφής και μετάφρασής της στη δική μας γλώσσα, τότε καταλαβαίνουμε ότι δεν μπορούμε να έχουμε, αν όχι απόλυτη, ούτε καν σχετική βεβαιότητα για το ότι διαβάζουμε αυτό που αρχικά είχαν γράψει και εννοούσαν οι συγγραφείς του αρχικού Βιβλίου. Τέλος, αποτελεί ακλόνητη πεποίθηση για μας τους μοντέρνους αντιμεταφυσικούς, κοσμικούς και δημοκρατικούς πολίτες του Βορείου Ημισφαιρίου, του αναπτυγμένου δυτικού κόσμου δηλαδή, ότι το αιγυπτιακό ιερατείο διαχρονικά είχε συμφέροντα από την επικράτηση της μυστικιστικής λατρείας της γατόμορφης Βαστέτ και του σωτηριολογικού της μηνύματος. Αυτό είναι το μήνυμα που εμείς με άλλα λόγια το χαρακτηρίζουμε σήμερα περιφρονητικά ως θρησκευτικό «σκοταδισμό», «μεσαίωνα», «οπισθοδρόμηση», «απάτη του ιερατείου», και το απαξιώνουμε.
«Λίγες οι νύχτες με φεγγάρι που μ’ αρέσαν», λέει και ο ανθρωπιστής ποιητής μας Γιώργος Σεφέρης, εκφράζοντας τη δυσφορία του για το γήτεμα της σελήνης που ναρκώνει τις αισθήσεις και τον νου του ανθρώπου. Οι γάτες όμως, σιωπηλές και προσηλωμένες στην πανσέληνο, μας μεταφέρουν με τον ρεμβασμό τους σε μια άλλη διάσταση παρατήρησης του ανθρώπινου πολιτισμού. Όσοι έχουν γατίσια περιέργεια γι’ αυτή την άγνωστη διάσταση της δημιουργίας και της εξέλιξης του πολιτισμού μας, ας κρατήσουν την αναπνοή τους και ας επιχειρήσουν, με το θάρρος και την αποφασιστικότητα του αιλουροειδούς, ένα ριψοκίνδυνο άλμα στο φως του φεγγαριού και πάνω από τη σκοτεινή άβυσσο, διαβάζοντας τη συνέχεια που θα ακολουθήσει. Ίσως και να τα καταφέρουν να αναρριχηθούν σε μια ψηλότερη κορυφή που προσφέρει τη θέα ενός άλλου κόσμου, πιο αληθινού από αυτόν που ξέρουμε μέχρι σήμερα.
Ξάνθη 15 Ιουλίου 2024
Δημοσίευση, 17 Ιουλίου 2024: Παρατηρητής της Θράκης , Xanthinea.