“V. Εξώφυλλο: Κάσπαρ Νταβίντ Φρίντριχ (1774 – 1840), Ασβεστολιθικά βράχια στο Ρίγκεν (Kreidefelsen auf Rügen), ελαιογραφία σε καμβά, διαστάσεις 90,5 Χ 71 cm, περίπου 1818. Βρίσκεται στο Μουσείο Τέχνης Όσκαρ Ράινχαρτ (Museum Oskar Reinhart) της Βίντερτουρ (Winterthur) στο ελβετικό καντόνι της Ζυρίχης.
Ο πίνακας αυτός θεωρείται από τα εμβληματικά έργα του Γερμανικού Ρομαντισμού. Οι θεμελιώδεις έννοιες του ρομαντικού κινήματος αποτυπώνονται σ’ αυτόν εικαστικά, δικαιώνονται αισθητικά και βιώνονται συγκινησιακά από τον προσεκτικό παρατηρητή ως ένταση. Φόβος ενώπιον του γκρεμού και λαχτάρα για ελευθερία που υπόσχεται ο ανοιχτός ο ορίζοντας στο βάθος. Από τη λάμψη της ροδαυγής στα γαλήνια νερά, μακριά στο βάθος του ανοιχτού ορίζοντα, χωρίζει τους παρατηρητές η απειλητική άβυσσος. Αυτή η παρουσία του φοβερού είναι που καθιστά το έργο αυτό όχι απλά αισθητικά ωραίο αλλά Υψηλό. Τα απόκρημνα ασβεστολιθικά βράχια, αριστερά και δεξιά, περιορίζοντας το βλέμμα, γεννούν την ανάγκη για διάνοιξη του ορίζοντα και για φυγή μακράν της ασφυκτικής πραγματικότητας. Η απογοήτευση των προοδευτικών διανοουμένων και των καλλιτεχνών μετά το Συνέδριο της Βιέννης (1814), όπου και ενταφιάστηκαν (προσωρινά βέβαια τότε) τα αιτήματα για πολιτική ελευθερία και εθνική ολοκλήρωση, βρίσκει παρηγοριά στο προσφιλές καταφύγιο των Ρομαντικών όλων των εποχών: στη νοσταλγία. Νοσταλγία για τον μακράν και πέραν αυτής της πραγματικότητας τόπο και χρόνο αυθεντικής ζωής. Για εκείνον τον τόπο και τον χρόνο όπου η ανθρωπότητα με τη μορφή των ομόγλωσσων οργανικών εθνικών κοινοτήτων θα μπορούσε να ανακτήσει την αληθινή της αρχέγονη ενότητα, υπερβαίνοντας τον κατακερματισμό της σε μηχανικά ανελεύθερα κρατικά μορφώματα που αντιμάχονταν το ένα το άλλο, ακρωτηρίαζαν την ανθρώπινη ύπαρξη και την απομάκρυναν από τη Φύση και από την εμπειρία της κοινοτικής ζωής. Σ’ αυτήν τη νοσταλγία για την ανάκτηση της αρχέγονης (υποτίθεται λησμονημένης) ενότητας θεμελιώνεται φιλοσοφικά ο Ρομαντικός Εθνικισμός του 19ου αιώνα, που βλέπει στη γλώσσα του λαού (την εθνική γλώσσα) τον κατεξοχήν οργανικό δεσμό ο οποίος συνδέει τα μέλη μιας Κοινότητας τόσο μεταξύ τους όσο και με τη Φύση. Ο Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ και ο Γιόχαν Γκότλιμπ Φίχτε ανάδειξαν με τον φιλοσοφικό τους λόγο τον ρόλο που θα μπορούσαν να διαδραματίσουν η γλώσσα και ο πολιτισμός ως παράγοντες εθνικής ολοκλήρωσης και πολιτικής νομιμοποίησης των κρατών μετά την κατάρρευση του θρησκευτικού κοσμοειδώλου στη νεότερη (μετά τη Γαλλική Επανάσταση) εποχή”, σσ. 128 – 129.
Δημήτρης Βλάχος, Οι ρίζες του γλωσσικού εθνικισμού/ Χέρντερ και Φίχτε ως αντιπροσωπευτικοί θεωρητικοί του γλωσσικού έθνους, εκδ. Ρώμη, Θεσσαλονίκη, Απρίλης 2015, σελίδες 146. [ISBN: 978-618-5140-07-6].
Δημήτρης Βλάχος, Οι ρίζες του γλωσσικού εθνικισμού, εκδ. Ρώμη, Θεσσαλονίκη 2015, Περιεχόμενα
Δημήτρης Βλάχος, Οι ρίζες του γλωσσικού εθνικισμού, εκδ. Ρώμη, Θεσσαλονίκη 2015, Εισαγωγή, σσ. 1-10